(DTV) – Trong truyền thống văn hóa của các dân tộc Tây Bắc, cúng giỗ, lễ hội đã trở thành một phong tục, tập quán truyền từ đời này qua đời khác, trong đó có Xên bản của dân tộc Thái.
< Ông mo cúng trong lễ hội Xên Bản.
Tiếng Thái, “Xên” có nghĩa là cúng, rộng hơn là cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa vụ tốt tươi. Hằng năm, Xên bản được tổ chức vào ngày Bính của tháng 4 (theo lịch 10 ngày của dân tộc Thái gồm: canh, tân, nhâm, quý, giáp, ất, bính, đinh, mậu, kỷ), năm nay được tổ chức vào ngày 17/4 dương lịch.
< Con trâu được dân bản chọn để dâng lên thần linh.
Theo phong tục của dân tộc Thái, tháng 4 là thời gian gieo mạ lúa mùa (trước đây chỉ sản xuất một vụ lúa, phụ thuộc rất nhiều vào nước mưa), đầu mùa hè, trời nắng nhiều nên dân bản tổ chức lễ Xên để cầu mưa. Chuẩn bị cho lễ hội, dân bản cử đại diện là người nối dõi của dòng họ đầu tiên đến khai phá, xây dựng bản. Người đại diện bản mời thầy mo về cúng.
Từ sáng sớm, ở hai lối vào và ra của bản người ta dựng hai cổng tre, cử người canh gác nghiêm ngặt không cho khách vào bản trong thời gian tế lễ. 8 giờ sáng, thầy mo bắt đầu làm lễ cúng dưới gốc cây đa cổ thụ trong bản.
< Rước “ma” bản đến điểm làm lễ Xên Bản.
Lễ vật gồm một đầu lợn (phải là lợn đen), hai con gà, một quả trứng, bát gạo, hương, nến. Thầy mo lấy một bung thóc, một chiếc chài quăng cá, một chiếc búa đặt lên bàn cúng rồi đọc tục mo (lời cúng) cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, xua đuổi tà ma, đem lại sức khỏe, cuộc sống ấm no cho mọi nhà. Sau đó, thầy mo lấy một đoạn tre, bổ đôi rồi tung lên.
Khi hai mảnh tre rơi xuống nếu được Xiếng (một úp một ngửa) đó là điềm tốt – lời cầu khấn đã được Giàng chấp nhận. Lễ cúng kéo dài khoảng 30 phút, sau đó mâm lễ sẽ đem mời thầy mo, Chảu Xửa (người đại diện cho bà con trong bản, tương đương với chủ tế).
Lễ xong người đại diện mang mâm lễ vật về nhà, lấy một chung rượu cần mời thầy mo và bà con dân bản cùng ngồi ăn uống vui vẻ. Lễ Xên bản thường kèm theo hội đánh trống, ném còn, chơi tó má lẹ.
Thanh niên nam nữ chia hai bên, ai ném còn vào vòng tròn buộc trên ngọn một cây tre dựng giữa sân sẽ được thưởng một chén rượu. Sau lễ Xên, bà con trong bản ra đồng cày bừa, xuống mạ, bắt đầu một vụ lúa mới.
Xên bản là một phong tục còn giữ được những nét văn hóa truyền thống của dân tộc Thái, tiếc rằng truyền thống này đang dần bị mai một. Đây là một tập tục văn hóa cần lưu giữ cho muôn đời sau.
Theo Dantocviet
NISAVA TRAVEL!