Sáng Nhè là xã nằm ở phía Nam của huyện Tủa Chùa, được nhiều người biết đến với chợ phiên Xá Nhè, rượu Mông Pê, đặc biệt còn có phong cảnh thiên nhiên kỳ thú, tiêu biểu là thắng cảnh hang động Xá Nhè.
Động Xá Nhè được người dân tộc Mông địa phương gọi là Khó Xo (nghĩa là hang thuốc nổ vì trước đây ở trong hang có nhiều dơi, người dân địa phương thường lấy phân dơi để làm thuốc nổ). Động Xá Nhè nằm dưới chân một vách nui cao dựng đứng, cách trung tâm xã Sáng Nhè khoảng 1km.
Động Xá Nhè nằm trong khung cảnh thiên nhiên hết sức đẹp và hùng vĩ. Màu xám thâm trầm của những khối núi đá hòa vào màu xanh của rừng, màu vàng của lúa nương những ngày vào vụ.
Mặc dù động khá gần trung tâm xã Sáng Nhè song quanh động không có nhiều dân cư quần tụ. Núi non, cây cỏ vẫn giữ nguyên vẻ đẹp tự nhiên, mang lại cho du khách đến thăm động cảm giác như đang tự mình khám phá một nơi nguyên sơ đầy thú vị.
< Cửa động Xá Nhè hẹp và cao, vẫn còn giữ nguyên nét hoang sơ.
Động dài 700m, gồm 5 khoang lớn nhỏ khác nhau. Mỗi khoang đều có một vẻ đẹp kì bí riêng. Khoang bên ngoài có hình vòm cung, trên trần động là những khối nhũ đá rủ xuống lấp lánh với đường nét khi thì mềm mại, uyển chuyển như thác nước, lúc mang dáng vẻ sắc nhọn như san hô biển. Từng khối thạch nhũ như những dòng thác đang tuôn chảy với vô số hạt kết tinh sáng lấp lánh. Dưới nền động là những rừng măng đá, nhũ đá muôn hình muôn vẻ với nhiều hình thù kỳ lạ. Toàn cảnh khoang bên ngoài trông như một bức tranh sơn dầu khổng lồ vẽ phong cảnh thiên nhiên hoang sơ.
Càng vào trong, động càng lộng lẫy bởi hằng hà sa số những đường nét, hình dáng do thạch nhũ, măng đá tạo nên. Tuy đều là những tác phẩm điêu khắc tự nhiên làm từ đá nhưng vẻ đẹp của mỗi khoang động không hề giống nhau, tạo cho người xem sự thú vị và kích thích trí tò mò, đam mê khám phá. Khoang thứ 2 êm đềm với những khung cảnh giả tưởng, cách điệu như cảnh làng quê mộc mạc với sông suối, ao hồ, ruộng bậc thang…; khoang 3 nổi bật với 2 cột trụ đá to lớn mọc sừng sững giữa trung tâm động; khoang 4 nằm ở vị trí cao hơn so với các ngăn khác và phải trườn qua một ngách nhỏ mới có thể vào khám phá khoang 5, là khoang cuối cùng đồng thời cũng hấp dẫn nhất động.
Quang cảnh trong khoang giống như một mê cung có ngai vàng, núi hoa cương lấp lánh. Dưới nền là những thảm ruộng bậc thang nối tiếp nhau từ gần đến xa, từ cao xuống thấp, xung quanh là các khối nhũ đá rủ xuống giống hình tượng Phật. Cả 5 khoang động với vẻ quyến rũ luôn tạo ấn tượng và cảm xúc mạnh mẽ cho người thưởng ngoạn. Ðứng dưới động, du khách có cảm giác như đang đứng giữa một toà lâu đài cổ kính, có lối kiến trúc đồ sộ, hùng vĩ nhưng không kém phần lãng mạn, thơ mộng.
Động Xá Nhè là một thắng cảnh hấp dẫn, rất có tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch. Hiện nay do điều kiện và sự quan tâm đầu tư chưa thực sự thỏa đáng nên dường như đây vẫn đang là tiềm năng bỏ ngỏ. Đường lên động còn rất khó khăn với hơn 1km đường đèo khá hiểm trở, các dịch vụ phụ trợ cần thiết của một điểm du lịch chưa có…
< Nhũ Đá trông như một bức rèm trên vách động.
Vì vậy để khai thác hiệu quả, động Xá Nhè rất cần được đầu tư, quy hoạch và xây dựng thành một điểm du lịch đồng thời tăng cường tuyên truyền, giới thiệu nhằm thu hút khách thăm quan, đáp ứng nhu cầu của khách du lịch khi đến với Tủa Chùa. Bảo tàng tỉnh đã lập hồ sơ trình UBND tỉnh công nhận động Xá Nhè là di tích danh lam thắng cảnh cấp tỉnh. Vừa qua, Trung tâm Thông tin Xúc tiến Du lịch cũng tiến hành khảo sát chi tiết Tủa Chùa, trong đó có động Xá Nhè nhằm đánh giá tiềm năng, hiệu quả của từng nguồn tài nguyên du lịch, trên cơ sở đó lập kế hoạch xây dựng, đầu tư phát triển phù hợp.
Với cảnh đẹp được thiên nhiên ưu đãi, Động Xá Nhè thật sự là một điểm du lịch hấp dẫn. Đến với huyện vùng cao Tủa Chùa, bên cạnh thắng cảnh động Xá Nhè, du khách còn có thể thưởng ngoạn cảnh thiên nhiên hoang sơ của cao nguyên núi đá Tủa Chùa, tham gia chợ phiên vùng cao, khám phá văn hóa ẩm thực Tủa Chùa với rượu Mông pê nồng nàn, ăn dê Tủa Chùa, uống chè Tuyết san và thưởng thức những điệu khèn, tiếng sáo dặt dìu của đồng bào dân tộc Mông nơi đây.
Theo Thanh Tâm (Sở VHTTDL Điện Biên)
NISAVA TRAVEL!