Di tích đình Phú Hựu là tên gọi theo địa danh của thôn. Vị trí tọa lạc đình Phú Hựu hiện nay thuộc ấp Phú Hòa, thị trấn Cái Tàu Hạ, huyện Châu Thành.
Xét về qui mô kiến trúc, đây là một trong những ngôi đình lớn tiêu biểu ở tỉnh Đồng Tháp. Theo lời kể của các vị bô lão ở xã Phú Hựu, nay là thị trấn Cái Tàu Hạ, vào đầu thế kỷ XIX, ông Thiều Quang Lộc là người địa phương đã vận động nhân dân trong làng đóng góp tiền của để xây dựng ngôi đình ở nơi thoáng mát, thuận lợi cho việc cúng tế của dân làng. Sau đó, ngôi đình đã được ông Võ Thế Lực đứng ra quyên góp tu bổ thêm khang trang. Năm Tự Đức ngũ niên (1852) đình được vua ban sắc phong “Thành hoàng Bổn cảnh”. Đến năm Bính Dần 1903, đình được di dời và trùng tu một lần nữa do bị nước xoáy mòn và được giữ gìn nguyên trạng như vị trí ngôi đình hiện nay.
Đình Phú Hựu có kiến trúc và trang trí nội thất độc đáo gồm các hạng mục công trình: Bình phong, đài sen, nghi môn, miếu ngũ hành, miếu ông Hổ, miếu Thần Nông, miếu Bà Chúa Xứ, đình, nhà khách.
Khu đình chính chia làm hai phần: Phần ngoài là khu làm việc của hội đồng làng-xã, có kê bàn ghế, chỗ ngồi để tiếp khách. Kết cấu theo lối tứ trụ, chính giữa có 4 cây cột tròn (02 cây phía trong chạm rồng, 02 cây phía ngoài hình tròn, không chạm nhưng có viết hai câu đối). Gian trong (gian chính) có kết cấu gần giống với khu ngoài nhưng có vách – đây chính là gian thờ thần. Gian chính cũng được dựng theo lối “Tứ trụ”, đỡ giàn kèo bởi bốn cột gỗ quý có chạm nổi hình rồng (long trụ) và kèm bốn câu đối.
< Lễ thỉnh sắc.
Theo những vị cao niên trong Ban Quý tế, bốn cột gỗ căm xe này có từ lúc cất ngôi đình đầu tiên. Sau đó, trong những ngày “Tiêu thổ kháng chiến” chống Pháp (1945), dân làng dỡ ngôi đình, toàn bộ phần gỗ và đá, gạch kê chân cột của đình được mang đi đắp cảng ngăn tàu giặc ngay đầu vàm Phú Hữu, đến nay vẫn còn dấu tích cây gỗ và gạch có thể nhìn thấy bằng mắt thường khi nước ròng. 4 cây long trụ được đem giấu và dùng lại khi dựng lại ngôi đình.
Phía trong cùng là nơi thờ Thành Hoàng bổn cảnh với chữ “Thần” rất lớn bày trong 01 trang thờ riêng, phía dưới chữ “thần” là hộp phủ khăn điều đựng sắc phong Thành Hoàng. Hai bên là bàn thờ Tả ban và Hữu ban, hiểu là các vị hỗ trợ thần Thành Hoàng trong cai quản vùng đất. Các câu đối ở bàn thờ Tả ban và Hữu ban đều đã được phiên âm Hán Việt và viết vào mảnh giấy dán bên cạnh. Cách làm này là để cho những ai có quan tâm có thể đọc được dù không hiểu lắm chữ Hán.
< Bản sắc phong hiện còn lưu giữ.
Đáng lưu ý nhất trong gian thờ thần là 02 bàn thờ kế tiếp nhau cùng đề 4 chữ “Binh Đinh Nhân Điền”. Bàn thờ thứ nhất có 02 câu đối và phía trên 4 chữ ấy có đề “Liệt Sĩ Linh Đường”. Đây có thể hiểu là bàn thờ những anh hùng liệt sĩ, có công đối việc bảo vệ xóm làng, một tập tục phổ biến trong các đình ở Nam bộ, nhất là sau hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ. Bàn thờ thứ 2 có 4 câu đối, không có chữ phía trên. Riêng các bàn thờ “Binh Đinh Nhân Điền” này không có người viết phiên âm hán Việt.
Không gian bao bọc đình thần luôn thoáng mát nhờ những hàng cây cổ thụ và gió sông Sa Đéc ở phía trước mặt, sông Cái Tàu Hạ bên hông. Hàng năm, đình Phú Hựu diễn ra các lệ cúng: lễ Hạ Điền ngày 17 tháng 6 âm lịch và lễ Thượng Điền ngày 17 tháng 9 âm lịch, lễ Chạp miễu ngày 17 tháng 12 âm lịch.
< Dấu ấn và ngày phong sắc vẫn còn rõ nét.
Có thể đi từ đường Tỉnh 933 (đoạn ở xã Tân Thạnh) vào để đến đình Phú Hữu; hoặc từ cầu Đại Ngãi rẽ phải theo đường mới mở đi về Tân Thạnh, từ khu điện lực Long Đức đi đường thuỷ theo lối sông Đại Ngãi cũng có thể đến được đình Phú Hựu.
Di tích đình Phú Hựu được thường xuyên tu bổ, gìn giữ làm nơi sinh hoạt thỏa mãn đời sống tâm linh của người dân, giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn” cho các thế hệ con cháu. Ngày 18 tháng 12 năm 2009, đình Phú Hựu được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định xếp hạng di tích quốc gia tại Quyết định số 4705/ QĐ – BVHTTDL. Đình Phú Hựu cùng với các di tích lịch sử văn hoá trong tỉnh sẽ góp phần làm giàu thêm kho tàng di sản văn hoá của cả nước.
NISAVA TRAVEL! – Tổng hợp từ Svhttdl.dongthap, Ctlsoctrang.blogspot.com..