(TH) – Có tên chữ là Tả Phủ Linh Từ, đền Tả Phủ là di tích kiến trúc nghệ thuật lưu niệm danh nhân. Đền được dựng năm Chính Hoà thứ 4 (1683), đến nay hơn 300 năm, ở trung tâm phố Kỳ Lừa, phường Hoàng Văn Thụ, Thành phố Lạng Sơn. Đền thờ một vị tướng thời Hậu Lê là Thân Công Tài, chức Tả đô đốc Hán quận công và là người có công rất lớn góp phần đô thị hóa trấn lỵ Lạng Sơn.
Ông quê ở tỉnh Bắc Giang, được triều đình trọng dụng, bổ nhiệm lên Lạng Sơn làm phó tướng nhận chức Đô đốc giúp việc cho Vi Đức Thắng, trấn giữ nơi biên thùy. Trong thời gian ở Lạng Sơn, ngoài việc chăm lo giữ gìn biên ải, ông còn có công mở 7 con đường, lập nên 7 phường cho phố chợ Kỳ Lừa, giúp Lạng Sơn có nơi buôn bán phồn vinh, thu hút cả người Trung Hoa ở bên kia biên giới đến làm ăn, buôn bán.
Sở dĩ đền có tên “Tả Phủ” bởi chức của ông là Tả Đô đốc Hán quận công. Ông người xã Như Thiết, huyện Yên Dũng, phủ Lạng Giang (nay Nghi Thiết, huyện Việt Yên, Bắc Giang). Xuất thân trong một gia đình quý tộc nhiều đời làm quan, được Chúa Trịnh Tạc trọng dụng bổ lên Lạng Sơn làm phó tướng giúp việc cho Vi Đức Thắng trấn giữ biên thùy.
NISAVA
Đền được hưng công là do sự đồng tâm ngưỡng mộ của nhân dân Kỳ Lừa, Đoàn Thành và thương khách 13 tỉnh Trung Quốc. Kiến trúc đền gồm hai toà nhà kết cấu theo chữ “công” (工), có hướng cửa chính quay về hướng Tây, nằm trên thế đất cao tạo nên vẻ uy nghi, linh thiêng.
Nối liền giữa hai tòa là tường vây có trổ 2 cổng nhỏ đi xuyên vào trục chính đạo. Khoảng giữa của hai tòa là một khoảng sân nhỏ trước đây có tấm bia đá tạo dựng năm Quý Hợi, niên hiệu Chính Hòa thứ 4 (năm 1683).
Bia có tiêu đề “Tôn sư phụ bi” (bia ghi việc tôn thờ người làm thầy, làm cha), mặt bên ghi dòng chữ “Lưỡng quốc khách nhân” với nội dung ghi lại việc nhân dân 2 nước Việt – Trung ghi tạc công lao của Thân Công Tài với Lạng Sơn và việc mở mang thương trường buôn bán tại đây.
NISAVA
Hiện nay chỉ còn toà nhà ngoài còn giữ được tương đối nguyên vẹn, toà bên trong bị đổ nát nên được làm lại theo lối mới, lợp ngói tây. Lễ hội truyền thống của nhân dân trong vùng được tổ chức tại đền Tả Phủ từ ngày 22 đến ngày 27 tháng Giêng hàng năm với tên gọi Lễ hội Đầu pháo Kỳ Lừa, có liên quan mật thiết với lễ hội đền Kỳ Cùng, thu hút đông đảo nhân dân địa phương và du khách tham dự.
NISAVA TRAVEL! tổng hợp