Hậu Lộc là vùng đất cổ – một điểm đến thật xứng với tên gọi “Đất vua, chùa làng, phong cảnh bụt” bởi nơi đây đã từng được con người khai phá ghi danh một nền văn hoá – văn hoá Hoa Lộc.

+ Khu di tích lịch sử văn hoá đền Bà Triệu

Theo quốc lộ 1A từ TP. Thanh Hoá ra phía Bắc 14km là du khách đến với Đền Bà Triệu (núi Gai, xã Triệu Lộc, huyện Hậu Lộc) – nơi thờ nữ anh hùng dân tộc Triệu Trinh Nương mà nhân dân quen gọi là Bà Triệu. Với diện tích 3,83 ha được kiến trúc theo kiểu “nội công ngoại quốc”, cảnh quan đăng đối, không gian yên tĩnh.

Qua cổng là du khách sẽ gặp một hồ sen in bóng hai hàng cây cổ thụ, du khách cảm giác bình an, nhẹ bước như đang dạo trong công viên mà ở đó chỉ thấy màu xanh của cây lá, âm thanh của tiếng chim ca.

Tuy nhiên, nếu du khách lựa chọn đi vào màu xuân hay chính hội thì không gian đền lại trở nên nhộn nhịp, tấp nập với nhiều màu sắc, âm thanh khiến khu đền bỗng trở nên gần gũi, thân quen biết nhường nào với những người dân trong vùng mà vẫn giữ được sự trang nghiêm, thành kính. Du khách đi tiếp qua cổng nội là đến tả hữu mạc, tiền đường, trung đường và hậu cung nơi khách thập phương đến dâng hương, hành lễ.

Nằm trong quần thể khu di tích đền Bà Triệu còn có lăng Bà Triệu được xây trên đỉnh núi Tùng và đình làng Phú Điền có niên đại từ thế kỷ 17. Quần thể này đã khẳng định giá trị tinh thần độc đáo của dân tộc ta, như lời nhắn nhủ nhớ về cội nguồn truyền thống. Là một di tích lịch sử văn hoá cấp quốc gia khu đền Bà Triệu đã và đang trở thành điểm đến thu hút du khách gần xa.

Lễ hội đền Bà Triệu được tổ chức để kỷ niệm ngày hoá vua bà Triệu Thị Trinh, diễn ra liên tục từ ngày 19 đến 24/2 âm lịch hàng năm. lễ hội đền Bà Triệu tuy xưa kia mang tính chất cung đình nhưng chủ nhân sáng tạo văn hoá lễ hội này, chủ yếu vẫn là dân làng phú điền. vì thế còn gọi là hội Phú Điền. nét độc đáo ở lễ hội là rước kiệu, phu kiệu, phu cờ, nhạc công gồm đến mấy trăm người. đám rước gồm có 5 cỗ kiệu, ngày đầu đi từ đền ra đình rồi lên lăng sau đó về đình. đặc biệt là năm nào cũng vậy, kiệu vừa đi vừa quay đảo, có lúc bay như gió thổi mà các đồ tế khí không suy suyển.
NISAVA
Kiệu được yên vị ở đình 2 đêm 1 ngày để tổ chức tế tiên thường và tổ chức hát nhà tơ chầu thánh, hát chèo cho nhân dân thưởng thức. ngày thứ 3 rước kiệu về đền sau đó làm lễ yên vị, giải quân. từ đó, từng đoàn đến dâng hương. lễ hội bà triệu còn tổ chức các trò như đấu vật, kéo co, đánh gậy, chọi gà…

+ Chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh

Được biết đến là một ngôi chùa cổ Xây dựng từ thời Lý thuộc thôn Duy Tinh, xã Văn Lộc. Chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh mang vẻ đẹp cổ kính, tôn nghiêm là điểm đến du lịch văn hoá tâm linh hấp dẫn của du khách gần xa mỗi dịp tết đến xuân về.

Sử cũ còn ghi chép: Nơi đây xưa kia là trị sở của quận Cửu Chân gần 400 trăm năm suốt thời Lý, Trần. Qua các triều đại, chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh là một thiền viện có danh tiếng ở Ái Châu. Chùa vừa mang vẻ đẹp của nghệ thuật kiến trúc, vừa giàu chất nghệ thuật văn chương như tấm bia thời Lý còn lại ở chùa đã khắc: “…Nơi nhà uốn như trĩ bay xoè cánh, đầu cột chạm trổ như Phượng múa Lân chầu…”. Hiện nay, chùa còn lưu giữ nhiều hiện vật quý của thời Lý mà các di tích cùng thời không có như: Hàng rồng chạm trên đá là phần còn lại của cây tháp lớn, những đầu rồng và phượng bằng gốm rất lớn, trên Tam bảo còn 3 bệ đá hoa sen được trang trí cầu kỳ với các làn sóng dưới chân.

Trong chùa còn nhiều tượng gỗ rất quý đặc biệt là 3 pho tượng quan âm được tạc vào thế kỷ 17. Những đồ thờ trong chùa như bàn, ngai, khám, ỷ đã có suốt trong các thế kỷ 17, 18, 19 và chuông của chùa được đúc vào thời Gia Long 11(1812). Trải qua biến động của lịch sử chùa bị thu hẹp so với trước, đến nay chùa đã được tu bổ và tôn tạo để thêm phần khang trang, vững chãi nhưng vẫn giữ những đường nét chạm khắc xưa cũ như: Gác chuông, trung đường, toà tiền đường tám mái với các cột xà lim, cửa lim…
NISAVA
Chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh không chỉ là nơi để các tăng ni, phật tư thể hiện tấm lòng thành kính lễ Phật mà còn là điểm du lịch tâm linh hấp dẫn đến đây du khách không những được chiêm ngưỡng những di sản nghệ thuật điêu khắc tinh xảo, quý giá; vẻ đẹp cổ kính, khang trang mà du khách còn cảm nhận được sự thanh tịnh, bình an, từ bi, bác ái, hướng tâm cửa Phật. Lễ hội truyền thống chùa Sùng nghiêm Diên thánh được tổ chức từ ngày 8-10/2 âm lịch.  Với những giá trị lịch sử, văn hoá quý giá đó, Chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh đã được xếp hạng di tích quốc gia năm 1990.

Hiện nay chùa còn nhiều hiện vật quí của thời Lý mà các di tích cùng thời không có như: hàng rồng lớn chạm trên đá là những phần còn lại của cây tháp lớn, những đầu rồng và phượng bằng gốm rất lớn mang tư cách những con vật vũ trụ. trên tam bảo còn để lại 3 bệ đá hoa sen tương tự bệ đá ở chùa Thầy( Hà Nội mới), nhưng các bệ đá này đã được làm kỹ hơn ở các làn sóng dưới chân. trong chùa còn nhiều tượng gỗ rất quí, đặc biệt là 3 pho tượng quan âm bằng gỗ được tạc vào khoảng giữa thế kỷ 17. những đồ thờ trong chùa như bàn, ngai, khám, ỷ đã có suốt trong các thế kỷ 17, 18, 19. chuông của chùa được đúc vào thời Gia Long 11( 1812).
Hàng năm lễ hội truyền thống chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh và làng văn hoá Duy Tinh được tổ chức từ ngày 8-10/2 âm lịch .

+ Chùa Vích (Bích Tiên tự)

Nằm trên địa phận xã Hải Lộc, ngôi chùa làng này còn được biết đến với tên gọi là Bích Tiên tự. Chùa được xây dựng từ thế kỷ 15 đến nay vẫn còn giữ được nhiều nét kiến trúc cổ, là nơi người dân miền biển sùng tín, gửi gắm ước nguyện cho những chuyến ra khơi vào lộng bình an, thuậm buồm xuôi gió, đánh bắt được nhiều tôm cá.

Bích Tiên tự là chốn thanh tịnh nên cảnh quan như rừng cây thơm ngọt ban nhiều quả phúc. Bên cạnh chùa còn có phủ thờ “Quỳnh Nga công chúa” người đã có công xây dựng chùa. Chùa kiến trúc theo hình chữ công (I) mái cong lợp ngói mũi hài có hoa văn. Trong chùa hiện còn 27 pho tượng cổ, tạo tác mang nhiều nét dân gian, sống động; hai tấm bia đá thời Lê với những hoạ tiết, hoa văn sắc sảo; trước chùa có trụ đá đề bài thơ “ Thiên đài trụ”, chuông đồng nặng một tấn. Chùa còn nhiều hiện vật cổ: sắc phong, câu đối, đồ thờ cổ…
NISAVA
Chùa Vích còn là một di tích cách mạng, nơi liên lạc của nhiều chí sĩ yêu nước, nhiều cuộc họp bí mật của Đảng được tổ chức tại chùa. Năm 2009, chùa Vích đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia.

+ Chùa Cam Lộ

Cam lộ là ngôi chùa cổ có từ thời trần, trên bờ bắc của sông Lạch Trường thuộc địa phận làng Trương Xá xã Hoà Lộc. vua Trần và Phạm Sư Mạnh đã từng đi qua đây. ông Phạm Sư Mạnh đã để lại bài thơ chữ hán như sau:

Đề cam lộ tự

Hiếu nhiếp vân yên khấu thạch phi,
Tăng phòng, phật xá phủ liêu y.
Tuyết xân lưỡng mấn phong xuy lệ,
Trung độc mục lăng đề tự thi.

Dịch thơ:

Đề chùa cam lộ

Sớm rẽ khói mây khua cửa đá,
Nước soi nhà phật lẫn phòng tăng.
Tóc già gió thổi rơi hàng lệ,
Lại đọc thơ chùa, đáng mục lăng.

Chùa Cam Lộ lúc đầu có tên là Thần Nông Tự, tháng 7 năm mậu thìn 1748 có điềm lành trời sa nước ngọt xuống phía đông chùa nên người dân địa phương gọi là chùa cam lộ. bài văn bia ở chùa tả hiện tượng tự nhiên lạ này như sau: “ đêm không mây, nghe giữa khoảng cây có tiếng như sương nặng giỏ giọt, khi vừa nhìn thì sau phòng sư phía đông bắc lại chuyển về phía tây khoảng nửa mẫu ruộng. trông thì không phải sương, không phải khói và khí bốc lên lồng lộng đến giữa ngày không tan. vị ngọt tựa mật và khoảng chiều đàn ong mật đến thở vi vu, ô ô như tiếng đàn cầm ở lưng trời làm vui tai người ta”
NISAVA
Chùa cam lộ vẫn lưu giữ được những di sản văn hoá có giá trị trên nhiều phương diện: bia ký, chuông đồng, khánh đá, đặc biệt các pho tượng lá( là một đặc điểm ít có ở các ngôi chùa Việt Nam). ngôi chùa chính vẫn mang dáng dấp của thời trần, cổng tam quan lớn bề thế gồm 4 tầng còn nguyên vẹn. cho dù trải qua bao đổi thay của lịch sử, chùa cam lộ vẫn tồn tại sự độc đáo, linh thiêng là niềm vui cho nhiều du khách và sự ngưỡng mộ cho nhiều nhà nghiên cứu.

+ Cụm di tích nghè Diêm Phố

Cụm di tích Diêm Phố bao gồm: nghè, chùa, phủ, miếu được xây dựng chung trong một quần thể kiến trúc hài hoà về mặt không gian, cảnh quan. mặt tiền khu di tích hướng ra biển, có cổng tam quan đồ sộ, có hàng cây xanh bảo vệ phía trước thể hiện một cái nhìn thoáng đãng, khát khao sự thịnh vượng. khu di tích đã được công nhận di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh năm 1991.

Nghè thờ Thánh Cả(tứ vị Thánh Nương): do lở đất và bão lũ di tích đã di chuyển nhiều lần nhưng kiến trúc thời lê vẫn còn. kiến trúc nghè theo phép đối xứng rất cân đối giữa nghè chính, nghinh môn và hai giải vũ, giữa là một sân lát gạch hình chữ nhật. nghè chính hướng nam, thềm lát đá lan gian, bậc lên xuống cửa chính có đôi rồng chầu thời lê dài 2,5m, cao 1m. bên trong có cấu trúc tiền đường 5 gian. trung đường 3 gian. hậu đường dài 5m. di tích còn gìn giữ được hàng ngàn hiện vật cổ.

Chùa Liên Hoa Tự: chùa thờ phật, được xây dựng theo kiểu hình chữ đinh, nằm sát liền nghè hơi chếch về phía tây nam. chùa ngoảnh hướng đông, trước mặt có cửa tam quan 3 tầng. gác 2 treo một chiếc chuông đồng to đúc năm mậu dần 1938 tại hà nội. trên chuông và đại tự đều ghi chùa liên hoa tự. chùa có 18 pho tượng cổ bằng gỗ được sơn son thiếp vàng( trong đó có 3 pho tượng dẹt). chùa còn giữ được nhiều câu đối, đại tự.

Phủ: thờ thần cá ông, nằm sát chùa liên hoa hơi chếch về phía đông nam và cùng hướng với chùa nhưng nhỏ hơn chùa. bên trong có bệ thờ để bát hương, bài vị. gian ngoài xếp bộ xương cá voi. năm 1739 một con cá voi không hiểu lý do nào bị trôi dạt vào bờ biển diêm phố, dân làng thấy lạ đem 100 lá chiếu đắp cho cá ông. sau khi cá chết, dân làng lấy toàn bộ xương cá ông đem về lập phủ thờ.

Miếu: ở cạnh phủ thờ thần cá ông về phía đông, mặt miếu ngoảnh hướng bắc. miếu có kiến trúc nhỏ, gồm 1 gian. bên trong có một bệ thờ, đẻ bát hương, bài vị thờ vong hồn 344 người dân diêm phố đi biển bị bão cuốn chết ngày 18/8/1981.
NISAVA
Lễ hội cầu ngư làng Diêm Phố (xã Ngư Lộc): là một lễ hội dân gian, do dân là chủ thể sáng tạo, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng tâm linh cho chính bản thân họ. lễ hội mang đậm sắc thái nghề nghiệp biển và tâm linh của những người dân biển. lễ hội cầu ngư có truyền thống từ lâu đời. gắn liền với sự kiện thờ cá voi. vì vậy long châu là hình tượng nổi bật nhất trong lễ hội. tính tôn nghiêm và phạm vi ảnh hưởng của lễ hội cầu ngư ở diêm phố rất rộng. tiêu biểu cho văn hoá biển miền trung nước ta. và được bộ văn hoá thông tin công nhận di sản văn hoá phi vật thể cấp quốc gia.

+ Cụm thắng cảnh Phong Mục (Hàn Sơn)

Gần khu di tích lịch sử văn hoá đền Bà Triệu là thắng tích hàn sơn danh tiếng từ lâu đời, ngự ven bờ sông lâu xưa( nay là sông lèn) thuộc thôn phong mục xã châu lộc. về mặt địa lý thì hàn sơn nằm lọt vào vùng rốn nước-trung tâm của châu thổ sông Mã. đây chính là giao điểm của “ngũ huyện kê”( một con gà gáy 5 huyện cùng nghe) hay còn gọi là ngã ba bông.

Nơi sông mã tách dòng trước khi về biển cả. làng phong mục và thắng tích hàn sơn nằm ngay chỗ núi sông cắt nhau( góc thước thợ) thật là sơn thuỷ hữu tình. hai đầu núi tượng trưng lưỡng long chầu, hai dòng nước giao nhau( giao loan), quả là cõi linh thiêng của trời đất:

Hàn Sơn kỳ ngộ duyên thêm sắc,
Thuỷ quốc giao loan thạch hoá kim.

Cụm thắng cảnh phong mục được xây dựng trên vùng đất “ bồng lai tiên cảnh” bao gồm cả một hệ thống điện mẫu: phủ mẫu, đền quan giám sát, miếu cô tám và lăng cô đôi. cụm di tích đã được công nhận di tích danh lam thắng cảnh cấp tỉnh năm 1995.

Phủ mẫu xưa kia uy nghi, tráng lệ và rất sầm uất gồm 5 cung: thượng điện thờ 4 vị thánh mẫu( tứ phủ): mẫu thượng thiên cai quản miền trời, mẫu thượng ngần cai quản miền rừng núi, mẫu thoải cai quản miền sông nước, mẫu địa cai quản đất đai. cung thứ 2 là ban thờ ngọc hoàng, nam tào và bắc đẩu. cung thứ 3 là ban thờ đức thánh trần. cung thứ tư thờ ngũ vị tôn ông, cung thứ 5 thờ tứ phủ chầu bà.

Đền quan giám sát là nơi thờ tứ phủ ông hoàng (cũng gọi là các quan hoàng).
Miếu cô tám thờ vị “ cứu tinh linh thiêng” chuyên chữa bệnh cứu giúp dân lành.

+ Lăng Cô Đôi thờ hai vị thánh cô.

Lễ hội Hàn Sơn là lễ hội văn hoá tâm linh lớn, thu hút khách thập phương trong cả nước và kéo dài cả nửa tháng 6 âm lịch “tháng sáu hội gai, tháng hai hội mía”- hội gai là hội đền hàn. đại lễ này được diễn ra hàng năm với ý nghĩa cầu mong các thánh mẫu phù trợ phong đăng hoà cốc, nhân khang vật thịnh và để ghi nhớ sự kiện mẫu thoải hiển thánh hàn giang.
NISAVA
Cụm di tích thắng cảnh Hàn Sơn đang được UBND huyện Hậu Lộc và UBND xã Châu Lộc củng cố lại công tác quản lý và làm dự án qui hoạch tổng thể để phát huy tác dụng di tích tốt hơn.

+ Chùa Ngọc Đới

Chùa còn có tên gọi khác là chùa Cách toạ lạc trên địa phận xã Tuy Lộc. Trải qua bao thăng trầm biến cố của lịch sử chùa Ngọc Đới vẫn tự hào mang trong mình vẻ đẹp cổ kính, một quy mô bề thế, uy nghiêm, thanh tịnh, linh thiêng Nổi tiếng một vùng.

Đến đây du khách sẽ được nghe lịch sử hình thành đầy hấp dẫn của ngôi chùa cổ này: Cuối thế kỷ 13 trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông lần thứ hai (năm 1285) trong một trận chiến đấu giữa quân ta và giặc tại vùng đất này, Vua Trần Nhân Tông đi thị sát mặt trận để động viên tướng sĩ. Vua muốn dừng chân dâng hương cầu cho quốc thái dân an nhưng để ý quanh vùng không thấy có ngôi chùa nào. Vua liền lấy đai Ngọc giao cho hào trưởng trong vùng xây dựng cho nhân dân một ngôi chùa để tín ngưỡng. Khi ngôi chùa xây dựng xong, quan dâng sớ tâu lên nhà Vua và được sắc phong tên là chùa Đai Ngọc.

Năm 1886, chùa bị giặc Pháp đốt và được xây dựng lại vào năm 1892 ở vị trí mới cao hơn với thế đất “long chầu hổ phục”, kiến trúc hình chữ Đinh. Chùa Ngọc Đới nổi tiếng với 32 pho tượng cổ: 1 pho tượng đồng và 31 pho tượng gỗ, khu vườn tháp gồm 3 ngôi bảo tháp được chạm khắc hoa văn tinh xảo. Ngoài ra, chùa còn nhiều hiện vật quý như: Đại tự, câu đối, long ngai, kiệu, 4 tấm bia khắc bằng chữ Hán… Vẻ đẹp cổ kính của ngôi chùa còn được tôn lên bởi vườn cây cổ thụ đặc biệt cây thông cao 25m. Bên cạnh không gian trầm mặc, thanh tịnh của cõi Phật khuôn viên chùa trở nên sinh động với hồ sen bán nguyệt khiến du khách như đắm mình vào chốn cực lạc.

Chùa Ngọc Đới không chỉ là nơi du khách gần xa thể hiện tấm lòng thành kính lễ Phật mà còn là điểm di tích lịch sử hấp dẫn bởi ngôi chùa này là nơi hậu cứ của khởi nghĩa Ba Đình, là địa điểm chiêu mộ binh lính, luyện tập binh sĩ và là nơi nuôi giấu cán bộ cách mạng thời kỳ tiền khởi nghĩa (trước năm1945). Với ý nghĩa to lớn, chùa đã đón nhận “Bằng có công với nước” năm 2001 và vinh dự hơn được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch xếp hạng lịch sử văn hoá cấp Quốc gia năm 2011.

Theo Thương Ngọc (Thanh  Hóa 24)
NISAVA TRAVEL!

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *