(BLC) – Mỗi năm, mùa hè đến cũng là khi khách du lịch bốn phương hướng về “cao nguyên trắng” Bắc Hà chờ đón giải đua ngựa truyền thống. Bên cạnh câu chuyện nóng hổi trên đường đua, chúng tôi còn đem đến bạn đọc những mẩu chuyện thú vị về các kỵ sỹ chân đất và những kỵ mã trứ danh qua nhiều mùa giải.
Những dòng họ nài ngựa
Thôn Sừ Mần Khang, xã Tả Văn Chư (Bắc Hà) nằm cheo leo trên sườn núi dốc. Lúc còn ngồi ở UBND xã Tả Văn Chư, anh Tẩn Seo Chính, Phó Chủ tịch UBND xã bảo rằng mỗi mùa giải đua ngựa truyền thống huyện Bắc Hà, xã thường có 5 – 6 nài ngựa tham gia, trong đó đều tập trung ở Sừ Mần Khang. Đây là “rốn ngựa đua” của xã vì có nhiều ngựa nhất, đông kỵ sỹ nhất trên đỉnh núi này. Điều đặc biệt, các kỵ sỹ đều là những người đàn ông họ Sùng trong một gia đình.
Nhắc đến tài đua ngựa ở Sừ Mần Khang, ai cũng khâm phục ông Sùng Seo Dùng. Ông Dùng năm nay đã ngoài 50 tuổi, dáng người không cao lớn, nhưng tác phong nhanh nhẹn như con sóc trên rừng, đôi mắt vẫn tinh anh như loài chim cắt. Ông Dùng cho biết mùa giải năm nào ông cũng có mặt, trong đó thành tích cao nhất là giải Nhì năm 2012.
Lớn lên trên vùng núi đá Sừ Mần Khang, khi biết theo mẹ lên nương ngô, Sùng Seo Dùng đã bám bờm ngựa chạy khắp thôn. Hàng chục năm ngồi trên lưng ngựa, Sùng Seo Dùng rèn luyện cho mình kỹ năng điều khiển ngựa thuần thục, cưỡi ngựa không yên trên đường đua nhưng chưa bao giờ ngã.
NISAVA
Sùng Seo Dùng bảo muốn biết ai dũng cảm, mạnh mẽ, gan dạ thì hãy ngồi trên lưng ngựa, vì thế ông rèn cho các con mình khí chất can đảm là cưỡi ngựa ngay từ khi còn nhỏ. Giải đua ngựa Bắc Hà hằng năm, ông Sùng Seo Dùng cùng các con trai là Sùng Seo Cháng, Sùng Seo Sàng, Sùng Seo Sủ, Sùng Seo Say đều tham gia. Có mùa giải, cả 5 bố con đều lần lượt vượt qua vòng loại, trở thành đối thủ của nhau trên đường đua nóng bỏng.
Rời Tả Văn Chư, chúng tôi trở về vùng đất ngựa nổi tiếng nhất Bắc Hà là xã Na Hối để tìm gặp những kỵ sỹ dân tộc Tày của dòng họ Vàng. Qua 10 mùa giải, tên tuổi những nài ngựa nổi tiếng nhất “cao nguyên trắng” đều thuộc về các chàng trai họ Vàng ở xã Na Hối là: Vàng Văn Huỳnh, Vàng Văn Cương, Vàng Văn Quyết, Vàng Văn Thức, Vàng Văn Giang… Trong nhiều năm qua, anh em họ Vàng thay nhau “thống lĩnh” ngôi vị quán quân giải đua.
NISAVA
Cụ thể, Vàng Văn Huỳnh là người vô địch giải đua ngựa truyền thống Bắc Hà các năm 2011, 2012, 2013; nài ngựa Vàng Văn Quyết đoạt giải Nhất năm 2014, 2015 và nài ngựa Vàng Văn Cương vô địch mùa giải năm 2016, đó là chưa kể tới các giải đua ngoài tỉnh. Nhiều lần trở thành đối thủ của nhau trên cùng đường đua ở vòng bán kết, chung kết, anh em dòng họ Vàng vừa cạnh tranh công bằng nhưng cũng hỗ trợ chiến thuật giúp nhau về đích, bảo vệ thành công ngôi vô địch. Với họ, làm nài ngựa cũng là một nghề và câu chuyện về đua ngựa luôn mới mẻ, hấp dẫn.
Ngựa thồ giá… nghìn đô
Cùng với câu chuyện về những dòng họ nài ngựa nổi tiếng ở Bắc Hà, chúng tôi cũng vô cùng ấn tượng khi được nghe nhiều mẩu chuyện thú vị về những “chiến mã” ở Bắc Hà. Nài ngựa Vàng Văn Huỳnh bảo năm nay ngựa của mình đã bước sang tuổi 15, không còn sung mãn nhưng vẫn sẽ tham gia giải. Huỳnh nhớ lại: “Khi tôi mua về, nó mới hơn 2 tuổi, giá ngày đó là 9 triệu đồng. Ban đầu nó kén ăn, uống ít nước, tưởng không đủ sức để thồ hàng, nhưng khi trưởng thành, nó trở thành ngựa đực rất khỏe và hăng.
NISAVA
Dù phải thồ hàng nặng leo dốc phục vụ công trình, nhưng nó vẫn rất ngoan, biết nghe lời chủ”. Anh Huỳnh còn bật mí rằng, con ngựa 15 tuổi này đoạt nhiều giải cao, nó đã cùng chủ đi chu du khắp nơi, tham gia nhiều giải thi đấu tại Hà Nội, Bắc Ninh, Tuyên Quang, Yên Bái và mang về cho chủ 120 triệu đồng. “Nhiều người đến hỏi mua, trả giá cả mấy nghìn đô – la Mỹ, nhưng tôi không bán. Với tôi, nó là người bạn thân, cũng là thành viên không thể thiếu trong gia đình”, Vàng Văn Huỳnh tâm sự.
Đến thăm gia đình anh Vàng Văn Giang, người giành giải Nhì trong cuộc đua năm 2016, chúng tôi được nghe thêm một câu chuyện thú vị. Khi tôi vừa bước vào cổng, chú ngựa đã vươn cổ hí vang. Anh Giang chia sẻ: “Khi có khách lạ vào nhà, nó thường hí như thế để báo hiệu cho chủ biết. Ban đêm, khi mọi người ngủ, thì ngựa vẫn ngủ đứng và là người lính gác tốt nhất. Chỉ cần có một tiếng động nhỏ xung quanh, nó cũng phát hiện ra và cào chân, gõ móng, hay dùng tiếng hí để báo động. Từ đầu năm 2018 đến nay, nó cùng tôi đoạt hai giải Nhì tại lễ hội đua ngựa diễn ra tại Văn Chấn (Yên Bái) và Hàm Yên (Tuyên Quang)”.
NISAVA
Anh Giang cho biết, ngoài công việc kéo xe, thì chú ngựa của anh còn có thêm công việc “đặc biệt” là lai tạo giống cho đàn ngựa ở Bắc Hà và Si Ma Cai. So với những con ngựa đực khác, chú ngựa này có dáng chuẩn, thân hình cao to, cân đối, màu lông đẹp, lại đang độ sung sức, nên được nhiều chủ ngựa đưa ngựa cái đến phối giống. Anh Giang hy vọng, thế hệ sau này của nó cũng sẽ trở thành những “chiến mã” dũng mãnh trên đường đua.
Theo Tuấn Ngọc (Lào Cai online)
NISAVA TRAVEL!
Cuộc đua ngựa ‘độc nhất vô nhị’ ở VN
Nghe “danh thần” nói về ngựa chiến xứ Bắc Hà
Dạo chơi Bắc Hà bằng xe ngựa