Động Tiên Phú Lão (Lạc Thủy-Hoà Bình) là một quần thể di tích lịch sử văn hóa, bao gồm một hệ thống động, bố trí rải rác dọc hai dãy núi Tùng Xê và Hương Tích. Đầu dãy núi Tùng Xê là Hang Mái, từng là căn cứ địa cách mạng trong khách chiến chống Pháp. Động Tiên đang là điểm du lịch hấp dẫn của Hòa Bình.
Động Chùa Tiên bao gồm các động nhỏ lên hoàn như động tiên, đền Mẫu, Tam Bảo, động Chung, động Thượng, Quán Trình…Mỗi điểm đều chứa đựng những giá trị văn hóa vật chất và tâm lĩnh đặc sắc. Các nghiên cứu khảo cổ học tại nhiều điểm hang động của động Tiên Phú Lão chứng minh có dấu ấn ngà voi hóa thạch, răng người cổ, nhiều loại thú hiếm cách 10 vạn năm.
Động Tiên có 296 bậc, uốn lượng theo triền núi Tùng Xê. Khu vực Lão Nội, Lão Ngoại có nhiều động lẻ, nhiều trầm tích còn nguyên bản, muôn bình vạn dạng có bầu sữa mẹ, bọc trăm trứng, đài sen, nón ba tầng, suối vàng, suối bạc là những vật phẩm thiên nhiên ban tặng cho vùng Phú Lão.
Du khách đến thăm quan Chùa Tiên để cảm nhận những giá trị văn hóa lịch sử trở về với cội nguồn, tìm về cõi tâm linh hướng thiện. Đến suối động Giải Oan trút bỏ những nặng nề, ưu phiền trong lòng bấy lâu. Thắp hương cầu tài, cầu lộc nơi suối vàng, bạc. Bày tỏ sự hiếu thuận, công ơn sinh thành dưỡng dục với cha mẹ, tổ tiên ở Đền Mẫu “có mẹ dẫn lối chỉ đường, nên con tìm thấy quê hương đây rồi”.
Trên động Tiên là động Thượng, thiên nhiên kỳ thú với nhũ đá vạn năm muôn hình, có cửa trời rộng tới mấy sào bắc bộ vươn tay như bắt được mây xanh bồng bềnh và gió núi. Vượt lên động Tiên là thung lũng tình yêu khoáng đạt, mát lành. Người ta kể rằng, lời tỏ tình yêu đương ở thung lũng này linh nghiệm lắm, tình yêu lứa đôi thuỷ chung bền chặt cùng năm tháng.
Đứng nơi cửa động Tam Tòa nhìn toàn cảnh Phú Lão vừa mơ vừa thực như bức tranh thủy mặc. Từ trên đỉnh dãy núi Hương Tích trải dài, khỏa tầm mắt nhìn xuống Phú Lão là một thệ thống liên hồ sóng nước mênh mang cùng hàng loạt các quả đồi bát úp lô nhô như biển trong lòng núi.
Phú Lão còn gọi là Mường Lão, một địa danh của vùng đất này chứa đựng những giá trị văn hóa vật chất và tâm linh kỳ lạ. Điểm Quán Trình thờ ba vị đức ông khai sinh ra đất Mường Lão được sắc phong ví như các vị Thành Hoàng dưới xuôi vậy. Chuyện kể rằng: Sau một đêm giống tố, mưa to gió lớn, sau tiếng sét nổi long lở đất trời, rồi đất đùn lên thành gò, cùng với đó là ba con ngựa tía cho các vị đức ông đem thuật trị quốc, trị gia đi ngao du sơn thủy.
Với những giá trị lịch sử văn hóa trên, số lượng du khách thăm quan động Tiên Phú Lão tăng nhanh trong những năm gần đây. Hiện nay, xã Phú Lão đang tăng cường công tác quảng bá, xin chủ trương đầu tư cơ sơ vật chất, dịch vụ phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái, văn hóa, lịch sử tâm linh đưa Chùa Tiên trở thành điểm du lịch hấp dẫn trong lòng du khách gần xa.
Kỳ ảo hang động Đầm Đa
NISAVA TRAVEL! – Theo Dulichvn.org, interne