Ý Tý là xã vùng cao của huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, không chỉ đẹp bởi được mệnh danh là “vùng đất sương mù” và có những cánh rừng nguyên sinh độc đáo mà còn là một điểm du lịch quyến rũ mang đậm bản sắc của các dân tộc vùng cao Tây Bắc.
Rời sân ga Lào Cai, du khách đi xe ô tô lên thị trấn Bát Xát rồi từ đó men theo các đường núi khoảng 70km là đến Ý Tý. Đó là một thung lũng nằm ở độ cao trên 2.000m, lưng tựa vào dãy núi Nhù Cù San, đỉnh núi cao tới 2.660m, gần như quanh năm mây phủ. Đi ô tô, bạn có thể nhìn thấy lưng chừng núi những con đường mòn ngoằn ngoèo rồi hút dần trong đám lá rừng, những ngôi nhà thấp thoáng trong mây. Ý Tý đẹp bởi mây, bởi núi và cũng rực rỡ với những thửa ruộng bậc thang trồng lúa. Xã Ý Tý có 15 bản với 4 dân tộc là Hà Nhì, Dao, Mông và người Kinh ở trung tâm thị trấn; trong đó nhiều nhất là người Hà Nhì.
. var AdBrite_Title_Color = ‘000000’; var AdBrite_Text_Color = ‘000000’; var AdBrite_Background_Color = ‘FFFFFF’; var AdBrite_Border_Color = ‘C3D9FF’; var AdBrite_URL_Color = ‘191919’; try{var AdBrite_Iframe=window.top!=window.self?2:1;var AdBrite_Referrer=document.referrer==”?document.location:document.referrer;AdBrite_Referrer=encodeURIComponent(AdBrite_Referrer);}catch(e){var AdBrite_Iframe=”;var AdBrite_Referrer=”;} document.write(String.fromCharCode(60,83,67,82,73,80,84));document.write(‘ src=”http://ads.adbrite.com/mb/text_group.php?sid=826922&zs=3330305f323530&ifr=’+AdBrite_Iframe+’&ref=’+AdBrite_Referrer+'” type=”text/javascript”>’);document.write(String.fromCharCode(60,47,83,67,82,73,80,84,62));
< Ngày mùa trên ruộng bậc thang vùng cao Ý Tý.
Đến Ý Tý, bạn sẽ rất thú vị khi gặp chợ phiên vào ngày thứ Bảy, nơi tập trung nhiều người dân tộc như Hà Nhì, Dao, Hán, Giáy, Mông… với bức tranh trang phục đủ các sắc màu. Người Mông mang trang phục váy xòe, người Hà Nhì với cặp ba lá và mái tóc giả tết bằng len quanh đỉnh đầu. Người Dao vấn chiếc khăn chim công trên đầu… với những nụ cười hồn nhiên, trong trẻo. Họ cùng nhau mua bán các sản vật địa phương và các sản phẩm thổ cẩm, thêu… của gia đình.
< Chú bé Hà Nhì ngủ say trên lưng mẹ.
Ở Ý Tý có một kiến trúc nhà ở đặc biệt, đó là nhà trình tường. Một kiểu nhà còn giữ được nét hoang sơ nguyên thủy theo lối kiến trúc truyền thống của người Hà Nhì. Nhà thường được kết cấu hình chữ nhật, có một cửa chính và cửa tò vò thông gió ở trên cao, không có cửa sổ, nhưng mùa đông rất ấm áp mà mùa hè lại mát mẻ.
< Chẻ tre làm nhà.
Tường nhà được nện bằng đất rất dày, từ 30 – 40cm. Mái nhà chủ yếu được lợp bằng gỗ. Tại đây, du khách sẽ bắt gặp các hộ gia đình người Hà Nhì sống trong những ngôi nhà trình tường ở trên núi, bên cạnh những con suối và những lối mòn quanh năm rụng đầy lá cây rừng…
< Chợ phiên vùng cao Ý Tý.
Theo lời kể của bà con dân bản, cứ vào dịp đầu xuân, dân cư ở Ý Tý lại nô nức tổ chức lễ “cúng rừng” (tiếng địa phương gọi là lễ cúng “gà ma do”) để thể hiện lời hứa với thần rừng là không xâm hại đến rừng thiêng.
< Món xôi tím đặc trưng của vùng cao.
Lễ vật dâng cúng thần rừng gồm có một con lợn chừng 60kg, 6 con gà, 6 mâm xôi và 6 lít rượu. Mỗi nhà phải cử ít nhất một người ăn mặc theo trang phục cổ truyền của dân tộc để vào khu “rừng thiêng” của thôn để cúng. Đặc biệt, tất cả mọi người phải bỏ giày dép, đi chân đất. Theo quan niệm của người Hà Nhì, như vậy mới thể hiện được sự tôn trọng đối với thần rừng.
< Đàn ông người Dao dạy nhau cách học chữ Hán cổ.
Người Hà Nhì ở Ý Tý chiếm đến 60% dân số, họ cư trú gần nguồn nước để đảm bảo nước cho sinh hoạt và phục vụ tưới tiêu. Trang phục của phụ nữ Hà Nhì là áo cổ tròn, phần cuối vạt trước và sau cắt lượn hình tam giác cân, nhưng có lẽ chiếc mũ là đẹp hơn cả bởi nó được trang trí bằng các đồng xu nhôm có gắn quả bông làm bằng loại chỉ màu có tua rua ở trên đầu.
< Cô gái người Hà Nhì đi gùi củi.
Người phụ nữ Hà Nhì rất chăm chỉ lao động. Đi đâu họ cũng đeo một chiếc gùi có quai tết bằng lông đuôi ngựa vừa để làm đẹp và vừa để trừ tà ma.
