Động Tiên Phi nằm trên đỉnh đồi Thúc (hay còn gọi là đồi Thung Phi), cửa động quay về hướng đông bắc, lối vào động đi qua một khe đá hẹp, thoai thoải dốc vào bên trong.
Từ ngoài bước vào khoảng 10m sẽ gặp một vòm động cao ráo, thoáng mát. Lòng động đôi chỗ gồ ghề đá và dốc về phía trong, đất nền màu vàng thẫm, khô ráo, các vách ngăn và vòm trần có nhiều nhũ đá rủ xuống, xoè ra tạo thành nhiều hình thù ngộ nghĩnh, sinh động.
Động Tiên Phi được phát hiện ra từ năm 1982, bắt đầu mở cửa đón khách từ năm 1984, tới tháng 6/2000 được Bộ VH-TT&DL công nhận là di sản văn hóa, hiện nay, động thuộc quản lý của Công ty cổ phần thương mại du lịch Đà Giang. Những năm 1986, 1987, lượng khách tới thăm động rất đông, một phần do địa danh mới mẻ, một phần do động nằm theo tour du lịch thủy điện Hòa Bình.
Trải qua chặng đường dài ngoằn ngoèo uốn lượn trên đồi Thung Phi, hàng trăm bậc đá rộng tầm 2m đưa chân du khách vừa đi vừa thưởng ngoạn cảnh đồi núi tự nhiên trong lành.
Dọc đường, các loại cây rừng vẫn nở hoa trắng muốt, có những giàn tím biếc, có những giỏ hoa luồng treo lủng lẳng như tổ kiến, đôi đoạn, từng tảng đá dựa mình vào cây tạo nên dáng hình trái tim.
Lên tới đỉnh đồi là hàng phi lao, bạch đàn cao vút đứng yên bình giữa núi đồi lộng gió. Nơi đây vẫn còn lưu giữ được những tảng đá to nằm sát ngay mép đồi, là địa điểm lý thú mà nhiều dấu chân du khách bước lên để thỏa trí tò mò, nhìn ngắm cảnh đẹp của thành phố từ phía xa.
Những nhũ đá tự nhiên nằm sâu trong động, từ cửa động đến ngách sâu, mỗi khối đá được tạo hóa ban cho những hình thù mềm mại, hội tụ đủ những tiên nữ, tiên ông, sư tử, voi, rùa, hổ….như một khu rừng muôn màu, muôn vẻ của thiên nhiên.
Nổi tiếng nhất vẫn phải kể đến “ngọc động Tiên Phi tiên giáng thế” gắn với câu chuyện nàng Tiên chị với dải áo tựa mây bay tìm Tiên em trong nhân thế.
Trên vòm động có một lối thông lên đỉnh và ánh sáng tự nhiên lọt vào mờ mờ, ảo ảo càng làm tăng thêm vẻ đẹp lấp lánh của các nhũ đá, vân đá. Ngay giữa vòm động có đặt hòm công đức và bàn thờ để du khách thắp hương. Ngăn động này giống như một toà lâu đài tĩnh mịch, vừa nghiêm trang, vừa huyền bí với cả một thế giới sống động của những hình hài bằng đá.
Nhiều năm gần đây, động Tiên Phi rất vắng khách đến tham quan do nhiều lý do khác nhau. Khung cảnh nơi đây hầu như vẫn giữ được vẻ hoang sơ, chỉ có thêm nhiều phần bị hỏng, xuống cấp. Trong đó, thực tế các du khách tới đây đều rất thích thú với phong cảnh rừng núi tự nhiên, đồi phi lao và bạch đàn cao vút, không khí trong lành, đặc biệt có hướng nhìn rất đẹp.
Trước vòm động nguy nga tráng lệ và đầy huyền bí này, du khách có cảm giác như đang được viếng thăm toà lâu đài của vua chúa thuở xưa, và những kiệt tác của thiên nhiên như níu kéo bước chân khiến cho du khách không muốn rời xa.
NISAVA TRAVEL! – Theo NTO và nhiều nguồn ảnh khác